Met klamme handjes rijden we over de ringweg van Mekka. Rechts zien we de enorme klokkentoren van Al-Haram, de meest heilige plek van de islamitische wereld. Hier bevindt zich de grootste moskee ter wereld, waar elke moslim minimaal één keer in zijn of haar leven geweest moet zijn. Wij zijn in overtreding: voor niet-moslims is Mekka verboden terrein. De gelovigen worden gescheiden van de ongelovigen door borden boven de snelweg: moslims naar links, niet-moslims naar rechts. Daarna volgt een checkpoint.

Snel trekt Mette haar vermomming uit d’r tas; gesluierd en gekleed in een zwarte abaya vallen we iets minder uit de toon

Nu is er alleen een poort, waarop we door de achteruitkijkspiegels nog net de tekst ‘end of haram boundery’ kunnen lezen. We riskeren boetes, uitzetting of erger als we worden betrapt. Snel trekt Mette haar vermomming uit d’r tas; gesluierd en gekleed in een zwarte abaya vallen we iets minder uit de toon. Pas als we weer een poort met ‘end of haram boundery’ passeren, kunnen we weer rustig ademhalen.

Leven in de woestijn

Na de sprookjesachtige bergen en oases in het noordwesten van het land, rijden we bijna 1.300 kilometer om in de hoofdstad Riyad te komen. Afwisselend rijden we over uitgestrekte vlaktes gravel en gruis en steeds roder wordende duinen van zand. De wind heeft vrij spel in dit open land. Het duurt dan ook niet lang voor we worden geteisterd door zandstormen die de hemel in een vreemde geelbruine gloed zetten en het zicht reduceren tot enkele honderden wazige meters. Vlak voor ons heeft een zeldzame regenbui het droge land bevochtigd. De combinatie van wind en water zorgt voor vluchtige driedimensionale patronen in het zand die ik probeer te fotograferen voordat ze weer zijn verdwenen. Nog lang daarna vind ik zand op de vreemdste plaatsten.

Zonder wind is kamperen tussen de golvende zandduinen een sprookjesachtige ervaring. Met het draaien van de zon verschuift de kleur van het zand van wit, via geel en oranje naar rood. De nog maagdelijke duinen zijn alleen betreden door insecten en hagedissen, waarvan de sporen in alle richtingen zijn te volgen. Soms ligt er aan het einde van zo’n spoor een bezweken tor; er zijn slechtere plekken om te sterven. Met het ondergaan van de zon werpen de messcherpe randen van de sikkelvormige duinen steeds diepere schaduwen over de patronen in het zand. Als het laatste zonlicht is verdwenen schitteren miljoenen fonkelende sterren aan de hemel. Behalve het blaffen van een verre hond horen we helemaal niets.

Verrassend genoeg liggen er enorme oppervlakten met groene cirkels verspreid door het droge land. Langzaam ronddraaiende irrigatiearmen op wielen zorgen er voor leven in de woestijn. Dor bruin land is omgevormd tot surrealistische groene ronde velden: hier wordt het gras verbouwd om alle schapen, koeien en kamelen van te voeden. Rechthoekige balen hooi liggen metershoog opgestapeld langs deze velden. Torenhoog volgeladen vrachtwagens transporteren deze balen hooi naar alle uithoeken van het land. Het is een bevreemdend gezicht om deze groene cirkels te zien in een landschap waar rode zandduinen van horizon naar horizon rollen. Maar waar komt al het water vandaan om dit mogelijk te maken?

Rijden in Saoedi-Arabië

Rijden in Saoedi-Arabië is erg eenvoudig. Er zijn geen regels waar we ons aan hoeven te houden. Rechts inhalen is net zo gewoon als links. Richting aangeven is niet nodig en zorgt alleen maar voor verwarring.  Bumperkleven, afsnijden en links blijven rijden behoren tot het normale rijgedrag. Op grote wegen zijn de rijrichtingen gescheiden door vangrails of betonblokken. Knooppunten, rotondes of kruispunten zijn schaars. Hier geven ze de voorkeur aan U-bochten voor als je naar de andere rijrichting moet.

Soms stuiteren we er zo hard overheen dat er van alles begint te rammelen en te ratelen en er onderdelen van de auto verdwijnen

Logisch dat je ook best mag spookrijden als dat 15 kilometer omrijden scheelt. Of je zet gewoon de auto in z’n achteruit als dat op dat moment beter uitkomt. Alleen aan de vele onaangekondigde drempels kunnen we niet wennen. Soms stuiteren we er zo hard overheen dat er van alles begint te rammelen en te ratelen en er onderdelen van de auto verdwijnen. Lang leve de uitvinder van de tiewraps waardoor we niet nog verder desintegreren.

Aangekomen in Riyad denken we het nodige verkeersmisbruik wel te hebben meegemaakt. Maar dan onderschatten we wat er allemaal mogelijk is in een stad waar 8 miljoen mensen moeten vechten om van A naar B te komen. Geen centimeter ruimte wordt de ander er gegund. Bumperkleven wordt hier letterlijk genomen. Van anticiperen en voorsorteren hebben ze hier niet gehoord: op welke van de 8 rijbanen je ook rijdt, op elk moment kun je diagonaal van links naar rechts of andersom.

Levensgevaarlijk zijn de manoeuvres waar een automobilist al bellend meerdere banen opschuift en zijn of haar auto abrupt tot stilstand brengt voor die van ons

Levensgevaarlijk zijn de manoeuvres waar een automobilist al bellend meerdere banen opschuift en zijn of haar auto abrupt tot stilstand brengt voor die van ons. Meerdere keren moeten we vol in de ankers om op enkele millimeters afstand van de brokkenpiloot tot stilstand te komen. Is het hier altijd zo gevaarlijk of komt het doordat veel van de vrouwen, die sinds twee jaar mogen rijden, nog geen rijbewijs hebben?  

Rijkdom in Riyad

Door de olie is Saoedi-Arabië de 18^e economie van de wereld geworden. Van het geld dat er wordt verdiend worden enorme hoeveelheden modern wapentuig uit de Verenigde Staten gehaald. Een regionale crisis of twee helpt bij het legitimeerden van deze uitgaven. Pas in Riyad zien we dat er nog veel meer mogelijk is met al die oliemiljarden. Duidelijk geïnspireerd door Dubai worden er links en rechts wolkenkrabbers neergezet waar architecten zich op hebben uitgeleefd.

Nog maar een jaar geleden zou dit terras ondenkbaar zijn geweest in dit razendsnel moderniserende, maar nog steeds zeer traditionele land

Het nieuwe ‘financial center’ wordt een architectonisch juweel. Reusachtige ‘shopping-malls’ trekken de aandacht van jong en oud. Hier zitten op terrassen vrouwen en mannen door elkaar. De meeste vrouwen nog helemaal in het zwart, maar veel al zonder bedekt gezicht en een enkeling zelfs zonder doek op haar hoofd. Nog maar een jaar geleden zou dit terras ondenkbaar zijn geweest in dit razendsnel moderniserende, maar nog steeds zeer traditionele land.

Het einde van onze roadtrip

Onze roadtrip door Saoedi-Arabië loopt op haar einde. We hebben een indrukwekkende 5.200 kilometer gereden door bergen en woestijnen, langs de azuurblauwe Rode Zee en door weinig inspirerende stoffige en rommelige steden en dorpen. We hebben adembenemende landschappen gezien en op plekken gestaan waarvan we thuis nog niet wisten dat ze bestonden. Op de valreep worden we nog bijna van het einde van de wereld geblazen en kamperen we op de rand van een uitgedoofde vulkaan met een zoutmeer in de krater. Voor een land waar nog geen reisgidsen over zijn verschenen, zijn wij er in elk geval goed in geslaagd van het ene naar het andere hoogtepunt te rijden.