’s Ochtends om zes uur sta ik op om vóór zonsopkomst mijn rondje te rennen. Na acht uur is het te heet voor enige lichamelijke activiteit, dus dit is mijn enige kans om wat beweging te krijgen. Mijn route voert over onverharde paden tussen een nationaal park en een wildlife conservation area. Hier leven veel wilde dieren, wat mijn ochtendloop extra interessant én spannend maakt. Grote hopen verse olifantenpoep verraden dat de dieren dichtbij zijn. Maar wat ik totaal niet verwacht, is een enorme zoutwaterkrokodil midden op het pad. Gelukkig schiet hij snel terug het water in. Ik kan best ver springen, maar of ik die ruim drie meter haal om niet in een opengesperde krokodillenbek te eindigen?
Ontspannen tuktuk rijden
Na een paar weken rijden door druk en minder druk verkeer zijn we inmiddels ervaren tuktuk-bestuurders geworden. Straatje keren, strak inparkeren en soepel laveren tussen bussen, vrachtwagens, motoren en een eindeloze stroom rode, blauwe en groene tuktuks—ik draai er mijn hand niet meer voor om. Mette geniet liever ontspannen op de achterbank en kijkt naar het lokale leven dat aan haar voorbijtrekt. Regelmatig krijgen we complimenten van locals: You’re a good driver!
We stuiteren nu zonder moeite over hobbelige paden tussen de rijstvelden en nemen zandwegen langs de zee
De eerste dagen vonden we rijden over onverharde paden nog spannend, maar inmiddels weten we dat een tuktuk veel meer aankan dan alleen glad asfalt. Zolang we zorgen voor een volle tank en af en toe wat vet tussen de lagers, rijdt ons voertuig probleemloos door. We stuiteren nu zonder moeite over hobbelige paden tussen de rijstvelden en nemen zandwegen langs de zee waar menig Parijs-Dakar-deelnemer jaloers op zou zijn. En als we tóch vast komen te zitten, volstaat een slim manoeuvre of een klein duwtje om weer verder te kunnen. Onze ervaring in de zandbak van Saudi-Arabië werpt nog steeds haar vruchten af. Met dit zelfvertrouwen tuffen we vrolijk door het prachtige landschap van Sri Lanka. We hebben geen haast. Als er een kleinere, rustigere weg is, nemen we die zonder twijfel.
Hindoeïsme en boeddhisme
Sri Lanka is een land van eeuwenoude spirituele tradities, waarin hindoeïsme en boeddhisme de dominante religies zijn. Beide geloven in karma, wedergeboorte en verlichting, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Het hindoeïsme is vooral de religie van de Tamil-bevolking, geconcentreerd in het noorden en oosten van het eiland. Hindoes vereren een groot aantal goden, en reïncarnatie speelt een centrale rol in hun geloof.
Het hindoeïsme is vooral de religie van de Tamil-bevolking, geconcentreerd in het noorden en oosten van het eiland
In het noorden vallen vooral de kleurrijke en rijk versierde hindoetempels op. Hun torens, vol met gedetailleerde beelden van goden en mythologische figuren, steken hoog boven de omgeving uit. Rond deze tempels hangt een levendige sfeer: de geur van wierook, het geluid van belletjes en gezang, en gelovigen die bloemen en fruit offeren aan hun goden.
Soms beland je zonder enige voorbereiding midden in een religieuze gebeurtenis. Zo rijden we op een dag nietsvermoedend door het noordoosten, als we plotseling een luidruchtige optocht naderen. Eerst denken we aan een bruiloft, maar dichterbij gekomen moeten we nog eens goed kijken. Hangt daar serieus een man aan vleeshaken voor een tractor, terwijl een andere man op een hefboom staat en het hele gevaarte heen en weer laat schommelen? Het lijkt eerder op een surrealistische kermisattractie dan op een religieus ritueel.
Sommigen dragen gigantische, met bloemen versierde constructies, anderen laten zich doorboren met haken en spiesen
Dit blijkt Thaipusam te zijn, een Tamil-hindoeïstisch festival waarbij gelovigen hun toewijding tonen door extreme fysieke beproevingen te ondergaan. Sommigen dragen gigantische, met bloemen versierde constructies, anderen laten zich doorboren met haken en spiesen. Ze geloven dat ze door meditatie en gebed in trance raken, waardoor ze de pijn niet voelen. En ja, dat kom je dan gewoon toevallig tegen tijdens een ritje met de tuktuk. Just another day in Sri Lanka.
Boeddhisme en de heilige bodhiboom
Het boeddhisme wordt voornamelijk gevolgd door de Singalese meerderheid in Sri Lanka. In tegenstelling tot het hindoeïsme, dat draait om het vereren van meerdere goden, richt het boeddhisme zich op de leer van Boeddha. Het ultieme doel is het doorbreken van de cyclus van wedergeboorte en het bereiken van verlichting.
Eén van de belangrijkste religieuze symbolen binnen het boeddhisme is de heilige bodhiboom (Ficus religiosa), de boom waaronder Boeddha zijn verlichting bereikte. Bij vrijwel elke boeddhistische tempel—groot of klein—staat een bodhiboom. Zonder bodhi, geen tempel.
Deze bomen zijn indrukwekkend, met hun hartvormige bladeren en lange bladpunten die ritselen in de wind. In Sri Lanka groeien veel heilige bodhibomen uit stekken van de oorspronkelijke boom in Bodh Gaya, India, waardoor de spirituele lijn blijft voortbestaan.
Bodhibomen soms verward met banyanbomen (Ficus benghalensis), die bekendstaan om hun spectaculaire luchtwortels die de grond bereiken en nieuwe stammen vormen. Banyanbomen kunnen zo groot worden dat ze eruitzien als een heel bos en hebben de mystieke uitstraling die mensen vaak associëren met heilige bomen. Het is niet moeilijk om te zien waar Gaudí zijn inspiratie voor de Sagrada Família vandaan haalde.
Cultuur en historie
Net als de bodhiboom zelf, is ook het boeddhisme diepgeworteld in Sri Lanka. De invloed ervan reikt verder dan tempels en stoepa’s; eeuwenlang vormde het boeddhisme de leidraad voor koningen bij de bouw van hun hoofdsteden. Zij geloofden dat goed bestuur en spirituele verdienste hand in hand gingen. Dit vertaalde zich in de aanleg van uitgestrekte kloostercomplexen, imposante stoepa’s en steden die volgens boeddhistische principes van harmonie en orde werden ontworpen.
Het is tijd om deze plekken te verkennen. Met onze tuktuk rijden we overal naar toe
Anuradhapura, Polonnaruwa en Sigiriya zijn daar de beste voorbeelden van: koninklijke hoofdsteden vol religieuze monumenten, perfect symmetrische waterreservoirs en zorgvuldig geplande stadsindelingen die de relatie tussen natuur, macht en spiritualiteit weerspiegelen. Dit gebied staat tegenwoordig bekend als de Culturele Driehoek. Hier vind je een indrukwekkende verzameling oude kloosters, grottempels vol boeddhabeelden, verlaten koningssteden, torenhoge dagoba’s—massieve boeddhistische stoepa’s en andere archeologische vindplaatsen. Het is tijd om deze plekken te verkennen. Met onze tuktuk rijden we overal naar toe.
Anuradhapura
Onze eerste stop is Anuradhapura. Meer dan 1.300 jaar lang was dit de hoofdstad van de Singalese koningen, en vandaag de dag is het nog steeds een van de belangrijkste historische en religieuze plekken van Sri Lanka. Hier staat de oudste en meest heilige Bo Tree van het land: een 2.200 jaar oude stek van de oorspronkelijke bodhiboom uit Bodh Gaya, India—de boom waaronder Boeddha zijn verlichting bereikte. Daarnaast vind je in Anuradhapura enkele van de oudste en grootste dagoba’s van Sri Lanka.
Om de oude stad te mogen bekijken en er met onze tuktuk rond te rijden, moeten we een dagkaart kopen voor omgerekend 30 dollar. Hier wordt streng op gecontroleerd door vriendelijke Sri Lankanen in uniform. Maar dan mogen we ook wel de indrukwekkende stoepa’s en ruïnes van dichtbij bewonderen. De meest imposante is misschien wel de Ruwanwelisaya-stoepa, een spierwitte, perfect symmetrische koepel die al sinds de tweede eeuw voor Christus pelgrims trekt. We zien hem al van grote afstand oprijzen boven het landschap. Omdat we verwachten dat Anuradhapura behoorlijk toeristisch zal zijn, zijn we ruim voor zonsopkomst al onderweg naar de grote stoepa.
Wat we totaal niet zien aankomen, is de enorme mensenmassa die zich al vroeg heeft verzameld. Geen witte toeristen, maar lokale pelgrims. Iedereen, werkelijk iedereen, is volledig in het wit gekleed: mannen, vrouwen, kinderen—allemaal dragen ze zo veel mogelijk traditionele witte gewaden en als ze dat niet hebben kleding in witte tinten. Alleen de boeddhistische monniken vallen op in hun oranjekleurige pijen. Nou ja, de monniken en Mette natuurlijk, met haar felblauwe jurk. En ikzelf, want achteraf gezien was mijn kleurrijke Hawaï-shirt misschien niet de beste keuze.
Allemaal dragen ze zo veel mogelijk traditionele witte gewaden en als ze dat niet hebben kleding in witte tinten
Dat terwijl we juist ons best hadden gedaan om respectvol gekleed te gaan—schouders en knieën netjes bedekt. Maar ja, wisten wij veel dat het vandaag Onafhankelijkheidsdag is en ongeveer heel Sri Lanka hetzelfde idee heeft als wij? Gelukkig zijn de Sri Lankanen veel te vriendelijk om er iets van te vinden.
Naar het land van de olifant
Tijdens ons ‘verplichte’ rondje tempels en ruïnes in de Culturele Driehoek valt het ons op hoe vaak de olifant opduikt in zowel het hindoeïsme als het boeddhisme. Voor hindoeïstische tempels staan vaak beelden van rijkversierde olifanten, soms wit gekalkt en met sierlijke decoraties. In sommige reliëfs en schilderingen zien we Airavata, de mythische olifant met meerdere slurven, het rijdier van de god Indra. Op fresco’s duikt de olifant op in allerlei scènes: in de jungle, op het land of prachtig versierd tijdens ceremonies.
Ook rond boeddhistische tempels zien we tientallen olifantsculpturen en gravures, subtiel verwerkt in tempelmuren en stoepa’s. De olifant is in beide religies een heilig dier. In het hindoeïsme is Ganesha, de god met het olifantenhoofd, misschien wel de bekendste van alle goden. Hij staat symbool voor wijsheid, voorspoed en geluk. In het boeddhisme wordt de olifant geassocieerd met kracht, vrede en mentale helderheid. Vooral de witte olifant geldt als een zeldzaam en spiritueel dier, dat staat voor zuiverheid en verlichting. De vele spierwitte stoepa’s die we in het land zien, verwijzen direct naar deze bijzondere olifant. Misschien was dat ook waarom iedereen bij de tempel in het wit gekleed ging—zuiverheid en verlichting, net als de witte olifant.
Maar na ons culturele rondje langs tempels en ruïnes hebben we wel even genoeg stenen gezien. Het is de hoogste tijd voor een echte olifant. Tijd voor wat meer natuur.
De olifanten van Sri Lanka
Er leven nu nog ongeveer 6.000 wilde olifanten in Sri Lanka, maar hun leefgebied staat flink onder druk door de groeiende bevolking en infrastructuur. Tijdens de Britse koloniale tijd werd er intensief op hen gejaagd. Sommige kolonialen waren er zelfs trots op hoeveel olifanten ze hadden gedood—er werden beloningen uitgeloofd omdat de dieren als obstakels werden gezien bij de economische ontwikkeling van Sri Lanka. Gelukkig is de situatie tegenwoordig een stuk beter en neemt de populatie van de Sr Lankaanse olifant, de grootste van de Aziatische olifanten, langzaam weer toe.
Je zou denken dat het niet moeilijk is om een dier zo groot als een olifant te spotten, maar ironisch genoeg zorgen kunstmatig aangelegde meren juist voor een extra uitdaging. Deze meren overspoelen de graslanden waar olifanten normaal gesproken grazen, vooral tijdens het regenseizoen. De overstroomde vlaktes en oevers zijn dan ontoegankelijk, waardoor de dieren zich overdag schuilhouden in de dichte, ondoordringbare bossen en pas ’s nachts uitwijken naar akkers en rijstvelden van lokale boeren om voedsel te zoeken. Pas als het waterpeil weer zakt, keren de olifanten terug naar de drooggevallen graslanden, waar ze zich in grote aantallen verzamelen. Juist in de droge tijd heb je daarom de beste kans om olifanten te zien.
Waterland Sri Lanka
Al dat water verklaart waarom het ons na onze ontmoeting met de olifanten in Wilpattu maar niet meer lukt om er nog eentje te zien. We rijden van het noorden, langs de oostkust, langzaam in zuidelijke richting. We passeren prachtige lagunes en uitgestrekte wetlands vol vogels. De talloze kunstmatige meren, zogenaamde tanks of wewa’s, zijn eeuwen geleden aangelegd door oude koningen om voldoende water op te slaan voor landbouw en drinkwater. Tijdens het regenseizoen lopen ze over en veranderen ze in wetlands, die vol zitten met vogels en prachtig bloeiende lotusbloemen—ook niet geheel toevallig een belangrijk symbool binnen het boeddhisme. Net als de vorm van een stoepa, die is geïnspireerd op een lotusbloem in volle bloei.
De kunstmatige meren en het vele water hebben ervoor gezorgd dat het laagland van Sri Lanka bijna volledig geschikt is gemaakt voor de teelt van rijst. Waar we ook kijken, waar we ook rijden, zien we rijst: uitgestrekte velden, begrensd door palmbomen en hier en daar een paar bananenbomen. Rijst is na thee het belangrijkste exportproduct van Sri Lanka en wordt vrijwel overal op het eiland verbouwd.
Rijst is na thee het belangrijkste exportproduct van Sri Lanka en wordt vrijwel overal op het eiland verbouwd
Langs de oostkust staat alles in het teken van de oogst. Waar het land droog genoeg is, worden machines ingezet. Maar als het te nat is, zit er niets anders op dan met het hele dorp tot je enkels in de modder te staan. De rijst moet van het land en zo snel mogelijk worden gedroogd.
Het lijkt wel alsof de wegen hier speciaal zijn geasfalteerd om rijst te kunnen drogen. ’s Ochtends in alle vroegte wordt de helft van de weg bedekt met een dunne laag rijst. De hele dag door wordt er geveegd of dooreen gelopen om de rijst gelijkmatig te drogen. Aan het einde van de dag gaat de gedroogde rijst in grote zakken, en met een bezem worden de laatste verdwaalde korrels verzameld. Vegen kunnen de Sri Lankanen als geen ander. Als ze geen rijst van de wegen vegen, vegen ze wel hun erfje schoon.
De wilde kant van Sri Lanka
Langs de eindeloze kust springen we regelmatig het water in om af te koelen of om een paar surflessen te nemen. Op de stranden liggen ontelbaar veel felgekleurde vissersbootjes. Overal wordt gevist. Overal wordt vis verkocht. Alles ruikt naar vis. De sfeer hier is ontspannen, de Sri Lankanen zijn bijzonder vriendelijk en opvallend relaxt. Elke dag hebben we tientallen positieve interacties met mensen terwijl we langzaam maar zeker door het ruigere Sri Lanka tuffen.
Na onze teleurstellende safari in Wilpattu spreken we af een herhaling te voorkomen. Dat betekent wel dat we geen nationale parken meer kunnen bezoeken—zonder safari kom je er simpelweg niet in. Maar gelukkig zijn er genoeg wegen die langs en zelfs dwars door beschermde gebieden lopen, waar de kans op wilde dieren verrassend groot is.
Over kleine, soms onverharde paden, dwars door de wilde kant van Sri Lanka
Kijkend op de kaart valt direct op dat het zuidoosten veel wilder is dan het zuidwesten, waar de meeste toeristische badplaatsen liggen. Precies de reden dat we het ene deel letterlijk links laten liggen en het andere tot in detail verkennen. Op dezelfde kaart zien we dat we een interessante route naar Arugam Bay kunnen nemen—een weg die langs en dwars door een bijna aaneengesloten beschermd natuurgebied loopt. Over kleine, soms onverharde paden, dwars door de wilde kant van Sri Lanka. Als we nu geen olifanten gaan zien, weten we het ook niet meer.
Olifanten op de weg
Terwijl we door een uitgestrekt gebied met jungle rijden, zien we overal olifantenpoep op de weg. Ook de sporen langs de berm verraden dat de dieren hier regelmatig vanuit de dichte begroeiing de weg oversteken. Maar een olifant zelf? Nog steeds niet.
Totdat het bos zich opent en we bij een gebied met meren komen. Plotseling, vlak langs de weg, staat een grote olifant. Onbekommerd graast hij in het water, zijn lijf half ondergedompeld. Behendig grijpt hij met zijn slurf grote plukken waterplanten, schudt de kluit los en eet pas als alle aarde eraf is. Niet alleen wij vinden dit een bijzonder gezicht. Ook de locals stoppen om te genieten van dit tafereel.
Nu is het elke dag raak. Vooral aan het einde van de middag laten de olifanten zich makkelijk zien. Het voelt alsof we met onze eigen tuktuk op safari zijn—maar dan zonder tientallen jeeps die rondjes rijden om hetzelfde dier. Dit is echt, natuurlijk, en in alle rust. Rijdend door Madura Oya National Park zien we meerdere groepen olifanten die kalm staan te eten. En wanneer de ondergaande zon het woud in een oranje gloed zet en we nét even zijn afgeleid, passeren we opeens een gigantische mannetjesolifant die in de berm naast de weg staat. “Een olifant!” roept Mette verschrikt, nét als we hem al voorbij zijn. Eén zwieper met zijn slurf en we hadden met tuktuk en al aan de overkant van de weg gelegen.
Het voelt alsof we met onze eigen tuktuk op safari zijn—maar dan zonder tientallen jeeps die rondjes rijden om hetzelfde dier
We hebben de smaak te pakken. Tijdens onze reis naar Arugam Bay en het diepe zuiden zien we zwemmende olifanten, stilstaande olifanten, rustig etende olifanten en olifanten op de weg langs Yala National Park. We kunnen onze lol niet op. En waar we ook nog geen genoeg van krijgen, zijn de grote krokodillen die in overvloed de moerassen en watergangen bevolken. Een verkoelende duik laten we hier wel uit ons hoofd. Maar de locals denken daar anders over. Zonder aarzeling staan ze ontspannen in het water te vissen, terwijl we daar kort daarvoor nog een grote zoutwaterkrokodil in hebben zien verdwijnen.
Ontspannen en vrolijke Sri Lankanen
Misschien verklaart het iets. Waarom de Sri Lankanen zo ontspannen met hun voeten in het water staan, terwijl wij daar nog geen minuut eerder een krokodil in zagen verdwijnen. Waarom niemand zich druk maakt als een olifant een rijstveld leeg eet. Waarom het verkeer chaotisch is, en niemand zich gek laat maken als er een bus met volle vaart en luid toeterend doorheen wilt.
De Sri Lankanen zijn toegankelijk, goedlachs, geïnteresseerd en altijd bereid om te helpen
Sri Lankanen lijken zich niet snel ergens druk om te maken. Waar we ook komen, worden we begroet met glimlachen en nieuwsgierige vragen. Sri Lanka is een land waar contact leggen eenvoudig is. Mensen zijn toegankelijk, goedlachs, geïnteresseerd en altijd bereid om te helpen. Dat maakt reizen hier nóg aangenamer. Vaak begint het met een simpele vraag over onze bestemming of ons dagelijks leven thuis en voor we het weten, staan we midden in een gesprek. Het helpt natuurlijk dat de meeste Sri Lankanen redelijk goed Engels spreken, al klinkt hun toon soms wat commanderend: “Profession sir?” “Country, sir?” Maar ik weet inmiddels dat het vooral nieuwsgierigheid is en niets anders dan goedbedoelde interesse.
Gelukkig hoeven we nog niet naar huis en kunnen we nog wat langer van dit land genieten. Maar met één ding hebben we het wel gehad: de verstikkende tropische hitte. Elke activiteit voelt als een uitputtingsslag, en na wekenlang zweten in de laaglanden is het tijd voor verkoeling.
We laten de kust en de vlaktes achter ons. Op naar de bergen.
Waardeer dit verhaal
Je las dit gratis op www.bestemmingonbekend.nl, mijn digitale reisdagboek vol verhalen en foto’s van bekende en minder bekende bestemmingen.
Was het de moeite waard? Dan kun je je waardering laten blijken met een kleine bijdrage. Met jouw donatie blijft de koffie warm en de website draaiende – zo kunnen we samen blijven verdwalen in nieuwe verhalen en onbekende bestemmingen ontdekken.
I like to explore some more.
Fijn uitgebreid en informatief maar ook spannend ( krokodillen brrr).
Liefs, mam