Hoera! Na 2.400 kilometer fietsen bereiken we de stad van Floor haar dromen: Odessa, aan de Zwarte Zee. Onze route brengt ons door bergen en dalen, langs steden en platteland, en door uitgestrekte bossen. Hoe oostelijker we komen, hoe meer de tijd lijkt stil te staan.

Deze etappe door Oekraïne begint in het bergachtige stadje Perechyn in de Karpaten. Door kilometerslange lintdorpen met houten huizen en kleurrijke decoraties fietsen we langs een landelijk leven dat we nog nooit eerder zagen. Het werken op het land gebeurt met de hand of met behulp van paardenkracht. Aan de oostelijke kant van de Karpaten rijden we langs historische plaatsen zoals Kolomyya, Chernivtsi en Kamyanets-Podilsky, waar indrukwekkende kastelen de horizon domineren. Hier worden we eindelijk getrakteerd op stralend blauwe luchten en zomerse temperaturen.

De laatste 500 kilometer door Oekraïne voert ons door een verrassend divers landschap. De dorpen en stadjes zijn stoffig en versleten, maar het landschap is adembenemend mooi en glooiend. Met bovenbenen van beton rijden we Odessa in. Daar genieten we zonder gene van een luxe appartement, pivo, witte wijn, lange warme douches en de verfrissing van civilisatie. Het bad is groot genoeg om ook onze fietsen een opfrisbeurt te geven.

Achtergrondinformatie Oekraïne

Het grootste land van Europa is verrassend onbekend bij de meeste mensen. Oekraïne strekt zich uit over 2.000 kilometer van west naar oost en 1.000 kilometer van noord naar zuid. In dit immense land wonen zo’n 47 miljoen mensen, waarvan 78 procent etnische Oekraïners zijn en 17 procent Russen. De rest bestaat uit een kleurrijke mix van andere etnische groepen.

Een smalle bergachtige strook in het westen wordt gevormd door de Karpaten, ook wel de Hutsul Alps genoemd, waar de Hutsul-bevolking een traditioneel agrarisch leven leidt. De oostelijke regio’s van het land zijn sterk geïndustrialiseerd, terwijl Odessa, aan de Zwarte Zee, de grootste commerciële haven huisvest. Daartussen ligt een landschap van glooiende heuvels en uitgestrekte vlakten, bezaaid met graanvelden en graslanden. Deze vruchtbare bodem behoort tot de rijkste ter wereld en is een belangrijk symbool voor het land. De vlag van Oekraïne, met geel en blauw, weerspiegelt dit landschap: de graanvelden onder een eindeloze blauwe lucht.

De geschiedenis van Oekraïne is echter verre van vrolijk. Eeuwenlang is het land het toneel van bloedige oorlogen en conflicten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verliezen naar schatting zes tot acht miljoen Oekraïners het leven. Pas na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 wordt Oekraïne voor het eerst een zelfstandige natie. Maar de weg naar stabiliteit blijkt moeilijk. Het geboortecijfer is laag, en de bevolking neemt langzaam af. Grote delen van het platteland vertonen kenmerken van een ontwikkelingsland, terwijl het land als geheel tot de armste van Europa behoort.

Het land en de mensen

De Karpaten zijn misschien wel het mooiste deel van Oekraïne. In dit bergachtige gebied leven de Hutsul, een gemeenschap die een rustig en agrarisch bestaan leidt. Koeien grazen tevreden op het sappige, groene gras dat tegen de hellingen groeit. Ganzen worden door babushka’s in kleurige jurken en met bezems naar de rommelige erven gedreven. De houten huizen waarin de mensen wonen, zijn prachtig versierd met geometrische patronen van hout en tin. Het leven hier ademt traditie en eenvoud. Religie speelt een grote rol, te zien aan de vele kerken die het landschap markeren. Zelfs nu worden er nog nieuwe houten kerken gebouwd, vaak met een klassieke uitstraling.

Buiten de Karpaten verandert het beeld. De kuddes koeien en houten huizen maken langzaam plaats voor eenvoudiger dorpen. Hier lijken de mensen twee favoriete bezigheden te hebben: hun koeien uitlaten en voor het huis zitten om het leven voorbij te zien trekken. Als fietser zijn we vaak maar een paar seconden onderdeel van dat dagelijks leven. Toch zijn die momenten genoeg voor een hartelijke lach, vaak vergezeld door een blinkende set gouden tanden.

Hoe dichter we bij Odessa komen, hoe zichtbaarder de armoede wordt. Ook alcohol lijkt een groter probleem te worden. Waar we eerst alleen pivo (bier) zien, wordt verder naar het oosten vodka met liters tegelijk naar binnen gewerkt. Floor is getuige van een buschauffeur die om 9 uur ’s ochtends een beker vodka achterover slaat, om daarna zonder enige aarzeling weer in zijn volle bus te stappen. Wij houden het overdag verantwoord bij water en het verrassend verfrissende kvas, een licht gefermenteerde drank van brood.

De mensen van Oekraïne

Oekraïners zijn vrijwel zonder uitzondering vriendelijk en gastvrij. Het kost soms even wat moeite om door het scherm van communistisch residu heen te breken. Maar met een paar woorden Oekraïens en de realisatie dat we écht op de fiets zijn gekomen, smelt dat vaak snel. Dan krijg je onverwachte cadeautjes, verfrissingen en zelfs slaapplekken aangeboden. Mensen willen weten waar we vandaan komen, waar we naartoe gaan en hoe het mogelijk is dat we dit avontuur ondernemen. Dat gesprekken niet altijd vlekkeloos verlopen, hoort erbij – gedurende onze tijd in Oekraïne komen we precies één persoon tegen die vloeiend Engels spreekt.

Het eten in restaurants, die in de kleinere dorpen schaars zijn, is daardoor iedere keer een uitdaging. Menukaarten in het Cyrillisch lezen is één ding, maar ontdekken dat driekwart van de gerechten niet beschikbaar is, maakt het een ware puzzel. Toch maakt de hartelijkheid van de mensen veel goed. Op de weg worden we aangestaard, nagezwaaid, succes toegewenst met enthousiaste claxons, maar vooral toegelachen als we langs rijden en een welgemeend ‘dobrýden’ roepen.

De schoonheid van de Oekraïense vrouwen

Een opvallend aspect van Oekraïne is de uitstraling van de vrouwen. Zowel in de stad als op het platteland lopen zij in de meest hippe kleding, vaak gecombineerd met korte rokjes en torenhoge hakken. Dat de straten vol gaten en losliggende stenen liggen, maakt niets uit – hoge hakken zijn een must. Toch valt het op dat er na het trouwen en het krijgen van kinderen vaak een drastische verandering plaatsvindt. De stijlvolle vrouwen veranderen in dames met vormloze, felgekleurde jurken, kort roodgeverfd haar en een gebit vol gouden tanden. Van ‘babe’ tot ‘babushka.

We zouden ook de mannen kunnen bespreken, maar hun transformatie is veel minder dramatisch. Daarnaast zien we hen niet op hakken of in rokjes. Het blijft een fascinerend contrast dat ons telkens weer opvalt.

De wegen en de gebruikers

Het begrip ‘slecht wegdek’ krijgt in Oekraïne een compleet nieuwe dimensie. Hier kun je stellen dat er tussen de grote en diepe gaten soms een stukje asfalt ligt. De variatie in wegdek kent geen grenzen, al is vlak en strak asfalt een zeldzaamheid. Op de fiets trotseren we zandwegen, kinderkopjes, gravel, modder, gaten, asfalt dat aanvoelt als kauwgom, grint en losse keien. Zandwegen na een regenbui zijn een absolute no-go: je zit gegarandeerd vast tot de assen van je wielen en tot boven je enkels in de klei. Zelfs de onverwoestbare Lada komt er dan niet doorheen. Als enige optie blijft de berm over, vol doornstruiken en miljoenen muggen. Aankomen bij een hotel zonder stromend water, terwijl je onder de modder zit, is op zo’n moment niet bepaald een hoogtepunt.

De rustige wegen worden vooral bevolkt door Lada’s in alle kleuren en grote, stinkende vrachtwagens van het wereldberoemde merk Kamaz. Het is vaak een wonder dat sommige voertuigen überhaupt nog rijden. Vrachtwagens die in Nederland of Duitsland al 15 jaar geleden zouden zijn afgeschreven, hebben hier een tweede leven gevonden. Toch is het verkeer opvallend sociaal tegenover fietsers. Vrachtwagens houden netjes afstand en laten met (overbodig) getoeter weten dat ze eraan komen. Naast voertuigen delen we de weg met koeien, stieren, paarden, schapen, geiten, ganzen, kippen, kalkoenen, suïcidale omaatjes, honden en katten. Grote roofdieren zoals beren en wolven lijken hier verdwenen te zijn, misschien door het verkeer of door andere redenen. Hoe dan ook, we zien ze niet.

Odessa bereiken: een droom komt uit

Hoera! Na 2.400 kilometer fietsen bereiken we Odessa, de stad van Floor haar dromen, aan de Zwarte Zee. De route voert ons door bergen en dalen, langs steden, platteland en bossen. Hoe verder we naar het oosten komen, hoe meer de tijd lijkt stil te staan.

Onze etappe door Oekraïne begint in het stadje Perechyn, midden in de Karpaten. Door kilometerslange lintdorpen met houten huizen en kleurrijke decoraties fietsen we langs een agrarisch leven dat bijna lijkt stilgezet in de tijd. Mensen werken op het land met de hand of met behulp van paarden. Aan de oostelijke kant van de Karpaten rijden we door historische plaatsen zoals Kolomyya, Chernivtsi en Kamyanets-Podilsky, waar indrukwekkende kastelen het landschap domineren. Hier worden we eindelijk getrakteerd op stralend blauwe luchten en zomerse temperaturen.

De laatste 500 kilometer door Oekraïne voeren ons door een verrassend divers landschap. De dorpen en stadjes zijn stoffig en versleten, maar het landschap blijft adembenemend mooi en eindeloos glooiend. Met bovenbenen van beton rijden we Odessa binnen. Daar genieten we zonder schuldgevoel van ons luxe appartement, pivo, witte wijn, lange warme douches, de allerbeste shashlik en de verfrissing van wat beschaving. Revitalisatie is het sleutelwoord.

En verder

Onze conclusie over Oekraïne is dat het een fantastisch land is voor avontuurlijke reizigers en vakantieliefhebbers. Geen moment hebben we ons onveilig of ongewenst gevoeld. Het enige nadeel is dat wij de taal niet voldoende beheersen en dat Engels hier een zeldzaamheid is. Daardoor is het voeren van goede gesprekken bijna onmogelijk, en worden alledaagse zaken al snel een uitdaging. Maar juist die uitdagingen maken het reizen hier zo bijzonder.

Nu zijn we aangekomen in de ontspannen stad Odessa, waar we de tijd nemen om bij te komen. We vullen onze energievoorraad aan, slapen wat bij en maken onszelf, onze bagage en de fietsen klaar voor het volgende deel van onze reis: Turkije. De kaartjes voor de boot naar Istanbul, op maandag 21 juni, zijn geboekt. Wat ons daar te wachten staat? Vast en zeker weer nieuwe avonturen. Wordt vervolgd.