Het is moeilijk voor te stellen dat Zuid-Korea in de jaren zestig, nog geen twee generaties geleden, één van de armste landen ter wereld was. Na de Tweede Wereldoorlog vertrokken de Japanse kolonisten, maar het land werd door de Amerikanen en Russen opgedeeld in Noord en Zuid. Dit leidde tot een verwoestende oorlog waarin miljoenen burgers omkwamen en een groot deel van het land in puin veranderde. Zuid-Korea kwam straatarm uit de oorlog, zonder natuurlijke hulpbronnen — behalve mensen met handen en hersenen.

Toch hebben de Koreanen het voor elkaar gekregen om hun land in slechts 70 jaar op te bouwen tot één van de grootste economieën ter wereld; momenteel staat het land op de 14e plaats. Vandaag de dag ligt het gemiddelde inkomen op een vergelijkbaar niveau met dat van Spanje, en bedrijven als Samsung, LG en Hyundai domineren de wereldmarkt. Met hogesnelheidstreinen en expresbussen bereik je elke uithoek van het land in minder dan drie uur. Dit contrast tussen armoede in het verleden en de hypermoderne samenleving van vandaag is overal zichtbaar.

Een korte geschiedenis, drijfveren en cultuur

Zuid-Korea’s opmerkelijke transformatie is het resultaat van een combinatie van historische, culturele en sociale factoren. Na de Koreaanse Oorlog (1950-1953) introduceerde de regering onder leiding van president Park Chung-hee ambitieuze vijfjarenplannen gericht op industrialisatie en exportgerichte groei. Dit legde de basis voor de opkomst van de ‘Chaebols’—grote familiebedrijven zoals Samsung, Hyundai en LG—die cruciaal waren voor de economische ontwikkeling.

Confucianistische waarden, zoals respect voor ouderen, hiërarchie en collectieve harmonie, zijn diep verankerd in de Koreaanse samenleving. Deze waarden bevorderen een sterke werkethiek en loyaliteit aan werkgevers. Het respect voor autoriteit en de nadruk op onderwijs hebben geleid tot een cultuur waarin hard werken en academische prestaties centraal staan. Deze competitieve omgeving heeft geleid tot een hoogopgeleide beroepsbevolking, wat bijdraagt aan innovatie en economische groei.

Er heerst een intense focus op onderwijs.  Vanaf jonge leeftijd worden Koreanen aangespoord om te presteren. De schooldagen zijn lang, en veel kinderen volgen extra lessen bij zogenaamde “hagwons” tot diep in de avond. Bijna een derde van het gezinsinkomen gaat naar bijscholing. Deze constante prestatiedruk heeft echter een keerzijde: burn-outs zijn aan de orde van de dag, en het geboortecijfer is het laagste ter wereld. Ouders investeren zoveel in hun eerste kind dat er vaak geen middelen meer overblijven voor een tweede.

De werkcultuur in Zuid-Korea staat bekend om lange werktijden en toewijding aan het bedrijf. Hoewel er geen wettelijke verplichting is om op 50-jarige leeftijd met pensioen te gaan, is het in sommige bedrijven gebruikelijk dat oudere werknemers plaatsmaken voor jongere collega’s om hiërarchische ongemakken te voorkomen. Deze praktijk is echter aan het veranderen, mede door demografische verschuivingen en arbeidsmarktkrapte.

De competitieve cultuur strekt zich ook uit tot fysieke verschijning. Plastische chirurgie is wijdverspreid, aangedreven door het streven naar esthetische perfectie en maatschappelijke verwachtingen. Dit fenomeen wordt versterkt door media en popcultuur, die specifieke schoonheidsidealen promoten.

Hypermodern en Traditioneel

Zuid-Korea is een land vol contrasten. Je wordt omringd door futuristische hoogbouw, LED-schermen en neonverlichte straten, terwijl de 5G-dekking zelfs in de meest afgelegen bergdorpjes perfect is. Contactloos betalen is hier de standaard. Met je creditcard betaal je alles. Een pincode invoeren is nooit nodig. In Seoul worden technologische innovaties razendsnel omarmd; vrijwel iedereen loopt rond met de nieuwste smartphone, en zelfs in de kleinste winkels kun je eenvoudig betalen met een QR-code. Tegelijkertijd blijven traditionele gebruiken stevig verankerd in de samenleving. Respectvol buigen bij een begroeting en thee-ceremonies in houten theehuizen zijn alledaagse momenten, zelfs midden in de moderne wolkenkrabbers van Seoul.

Deze combinatie van moderniteit en traditie zie je ook terug in het straatbeeld. Fastfoodketens en koffiehuizen domineren, maar traditionele markten en straatverkopers blijven ongekend populair. Hier proef je het echte Korea: rijstwijn (makgeolli), verse tempura en, natuurlijk, kimchi. Kimchi is een integraal onderdeel van de Koreaanse eetcultuur, maar na wekenlang kimchi bij elke maaltijd te hebben gegeten, ben ik voorlopig even klaar met deze gefermenteerde kool.

Seoul: Hypermoderne Megastad

Seoul is één van de grootste en meest moderne steden ter wereld. De stedelijke agglomeratie herbergt meer dan 25 miljoen mensen, wat neerkomt op ruim de helft van de Zuid-Koreaanse bevolking. De stad is efficiënt ingericht met een snel en schoon metrosysteem, waarmee je praktisch elk punt van de stad binnen een uur kunt bereiken. Openbare toiletten zijn overal — schoon, gratis en goed onderhouden. Zelfs in nationale parken vind je schone faciliteiten langs de wandelpaden. Dit maakt het reizen en wandelen in Korea een stuk gemakkelijker en comfortabeler, zonder je zorgen te hoeven maken over waar je de volgende keer een toilet kunt vinden.

Wat Seoul bijzonder maakt, is de combinatie van hypermoderne infrastructuur en groene leefomgevingen inclusief een nationaal park met serieuze bergen binnen de stadsgrenzen. Langs de Han-rivier zijn uitgestrekte parken aangelegd waar mensen wandelen, fietsen en picknicken. Kleine supermarkten zoals CU, GS25 en 7-Eleven zijn 24/7 open en bieden alles wat je nodig hebt, van voorgesmeerde sandwiches tot instant noodles. Elk filiaal heeft magnetrons en kokend water, waardoor je direct je maaltijd kunt bereiden en ter plekke kunt nuttigen. Het eten van je magnetronhamburger in de winkel is hier heel normaal.

De Koreaanse Keuken: Liefde en Teleurstelling

De Koreaanse keuken zit vol intense smaken en bijzondere gewoonten. Vlees en vis zijn de basis van vrijwel elke maaltijd, ook bij het ontbijt. Veel restaurants zijn barbecue- of hotpotzaken, waar je zelf je vlees of vis bereidt aan tafel. Dit wordt standaard aangevuld met bijgerechten (banchan), waarvan kimchi nooit ontbreekt. Hoewel interessant, werd het voor ons op den duur een bron van frustratie; wat eruitzag als een schaaltje mango bleek vaak weer kimchi te zijn. De hoeveelheden rauwe vis zijn indrukwekkend, maar verfijnd zou ik het niet noemen.

Leven in de Stad: Seoul en Busan

Bijna 90% van de Zuid-Koreanen leeft in stedelijke gebieden, meestal in hoogbouwflats. De verstedelijking concentreert zich voornamelijk aan de westelijke kant van het schiereiland, met Seoul als grootste stedelijke gebied en Busan als industriële hub in het zuiden. Dit heeft ervoor gezorgd dat het centrale en oostelijke deel van het land relatief ongerept is gebleven, met uitgestrekte berglandschappen en nationale parken.

Natuur en Wandelen in de Bergen

Zuid-Korea is één van de meest verstedelijkte landen ter wereld; bijna 90% van de bevolking leeft in steden. Maar zodra je de agglomeraties van Seoul en Busan achter je laat, doemt een verrassend natuurlijk landschap op. Uitgestrekte bergketens bedekt met eindeloze bossen en nationale parken die de nationale hobby van de Koreanen weerspiegelen: wandelen.

Verwacht hier geen fijnmazig wandelnetwerk zoals in Europa. Er zijn maar een paar aangeharkte, perfect onderhouden paden per park, vaak met kilometers aan vlonders en trappen. Klimmen en klauteren is niet nodig, want de trappen nemen het over. Het beklimmen van een berg betekent meestal duizenden traptreden overwinnen. Maar je bent nooit alleen. Zelfs doordeweeks voelt de ingang van een park als de Efteling op een drukke dag. Extra vroeg starten heeft geen zin; de meeste Koreanen zijn dan al lang onderweg.

Wat me opviel, is de professionaliteit van de Koreaanse wandelaars. Iedereen draagt de nieuwste outdoor kleding en high-tech uitrusting. Het lijkt vaak meer op een uniform dan op praktische wandelkleding. Tussen al die Gore-Tex, gevoerde jassen en bergschoenen voel ik me regelmatig underdressed. Alle generaties wandelen mee, zelfs de ouderen die soms langzaam schuifelen of achterwaarts van de trappen afdalen. Maar ze doen het wel, en dat is bewonderenswaardig.

Kamperen en recreëren

Op campings zie je dezelfde toewijding. Koreanen zijn dol op gadgets, ook op kampeergebied. Luxe kampeerstoelen, kampvuren en flatscreen-tv’s in de kofferbak van hun Hyundai SUV zijn eerder regel dan uitzondering. Misschien komt dit door de beperkte reismogelijkheden; de noordelijke buurman is het streng gesloten Noord-Korea, en er zijn geen buurlanden over land bereikbaar. Vakantie vieren in eigen land is dus de norm.

In de weekenden stromen de campings vol, en eten speelt een centrale rol. Je ziet families en vrienden grillen, koken en genieten van een uitgebreide maaltijd in hun voortent. Er heerst een ontspannen sfeer, in contrast met de gehaaste werkweek.

Fietsen: De Vier Rivieren Route

Tijdens ons verblijf in Zuid-Korea huurden we fietsen in Seoul om de Vier Rivieren Route naar Busan te volgen. Deze route, officieel bekend als de ‘Four Rivers Cross-Country Cycling Road’, is een netwerk van fietspaden dat de vier belangrijkste rivieren van het land volgt: de Han, Nakdong, Geum en Yeongsan. De populaire sectie tussen Seoul en Busan is ongeveer 630 kilometer lang.

Het merendeel van de route bestaat uit vrijliggende fietspaden, wat zorgt voor een veilige en aangename fietservaring. Tijdens de nationale feestdag Hangul Day veranderden de oevers van de Han-rivier in een levendig festival, met talloze tentjes en picknickende families. Voor veel Koreanen is het afleggen van deze route een soort pelgrimstocht, een manier om hun land op een unieke manier te ervaren.

De Vier Rivieren Route is ontstaan uit een ambitieus project van de Koreaanse overheid, gericht op het revitaliseren van de rivieren en het bevorderen van recreatie. Het doel was om de gebieden langs de rivieren te herstellen en te beschermen tegen overstromingen, terwijl tegelijkertijd recreatieve mogelijkheden werden gecreëerd. Dit heeft geleid tot een uitgebreid netwerk van fietspaden dat zowel door stedelijke als landelijke gebieden slingert.

Hoewel het landschap langs de route varieert en sommige dorpen functioneel en minder charmant aandoen, biedt het fietsen door Korea een unieke kans om het land in een rustig tempo te verkennen. De route is goed gemarkeerd en voorzien van faciliteiten zoals rustplaatsen en certificeringscentra, waar fietsers stempels kunnen verzamelen in een speciaal paspoort. Bij voltooiing van de route kunnen deelnemers een medaille en certificaat aanvragen als bewijs van hun prestatie.

Het fietsen van de Vier Rivieren Route is niet alleen een fysieke uitdaging, maar ook een culturele ervaring die inzicht geeft in de manier waarop Zuid-Korea zijn natuurlijke hulpbronnen heeft getransformeerd tot een ruimte voor recreatie en gemeenschap. Het is een reis die de moeite waard is voor iedereen die het land op een actieve en authentieke manier wil ontdekken.

Love Hotels

Vanwege de beperkte privacy in de vaak kleine appartementen, en het feit dat veel jongeren lang bij hun ouders wonen, zijn zogenaamde ‘love motels’ een begrip. Voor de toevallige passant lijken het gewone motels, maar de nadruk ligt op anonimiteit. Je parkeert onder het motel, checkt vaak in zonder balie, en de kamers zijn romantisch ingericht. Eén keer troffen we een blauwverlichte kast aan met lege vakjes en Koreaanse labels. Google Translate vertelde ons dat dit normaal gevuld is met liefdesattributen die je anoniem kunt aanschaffen. Waarschijnlijk hadden wij de ’toeristvriendelijke’ versie gekregen.

Reflectie

Mijn tijd in Zuid-Korea was intens en soms overweldigend. Het is een land van extremen: van hypermoderne steden tot serene natuur, van intense werkdruk tot ontspannen weekenden met familie. De trots van de mensen, hun verbondenheid met hun familie en hun liefde voor het land en de natuur zijn indrukwekkend. Maar de constante prestatiedruk is voelbaar, en ik verlaat het land met gemengde gevoelens: respect en bewondering, maar ook met een lichte zorg of ze wel gaan slagen in de noodzaak hun extreme prestatiesamenleving een halt toe te roepen. Ze zijn inmiddels een welvarend en een belangrijk land geworden. Nu is het tijd om daar ook van te genieten. Het was een reis vol contrasten, die me niet alleen veel heeft laten zien van dit bijzondere land, maar me ook aan het denken heeft gezet over onze eigen manier van leven.